Tourbillon là phần bổ sung trong bộ máy cơ học giúp giảm trọng lực lên chuyển động. Là tuyệt tác phức tạp trong đồng hồ cơ và chỉ xuất hiện ở những mẫu đắt đỏ. Điều gì đã khiến đồng hồ Tourbillon đặc biệt thu hút giới mộ điệu, cùng Hải Triều tìm hiểu rõ hơn qua bài viết dưới đây.
Tourbillon là gì?
Tourbillon theo tiếng Pháp có nghĩa là cơn lốc, được trang bị bởi một chiếc “lồng xoay” đặc biệt gọi là lồng Tourbillon hoặc cơ chế Tourbillon. Chúng được tạo ra nhằm hỗ trợ bánh lắc lò xo điều chỉnh giờ chính xác hơn.
Bằng cách loại bỏ tác dụng của trọng lực lên bộ phận bánh lắc lò xo của đồng hồ cơ khi đồng hồ nằm trong những vị trí không thuận lợi (khi tay cử động hoặc chuyển động quá nhanh).
Tourbillon được làm từ những vật liệu chất lượng, tinh vi và nhỏ bé, kết nối với nhau vô cùng rắc rối và phức tạp. Đảm nhận nhiệm vụ “giải thoát” bánh lắc lò xo khỏi vị trí mắc kẹt, bị chậm, bị nhanh vì trọng lực của Trái Đất. Bộ phận này chủ yếu được trang bị trên đồng hồ Thụy Sỹ chính hãng cực đắt tiền.
Cấu tạo, nguyên lý hoạt động và lợi ích của Tourbillon
Các cấu tạo, nguyên lý hoạt động và lợi ích của cơ chế Tourbillon rất đáng kể. Nhưng đáng kể như thế nào thì mời đọc giả cùng tiếp tục theo dõi nhé!
Cấu tạo:
Tourbillon là một cỗ máy phức tạp, tuy nhiên chúng sẽ bao gồm những bộ phận quan trọng:
- Bộ thoát (Escapment) gồm dây tóc, bánh xe cân bằng và nĩa Pallet
- Dây cót (Lò xo, Mainspring)
Được đặt vào một chiếc lồng quay (đặt cố định trong bộ máy cơ) nhằm chịu trách nhiệm trong việc chống lại các tác động bất lợi mà trọng lực tạo ra và giúp đồng hồ ổn định việc sai số ở các vị trí khác nhau, đồng thời cải thiện độ chính xác cho đồng hồ.
Nguyên lý hoạt động:
Lồng quay sẽ quay quanh một trục cố định 1 vòng/phút, bánh xe cân bằng sẽ được loại bỏ trọng lực giúp Tourbillon hoạt động chính xác và ổn định. Điều đó có nghĩa là cho dù đồng hồ đang ở vị trí nào thì những biến đổi về thời gian đều sẽ bị loại bỏ. Cụ thể, trọng lực của những điểm nặng trên bánh xe cân bằng sẽ được loại bỏ nhằm giúp bộ phận chính của tourbillon hoạt động động ổn định và chính xác.
Lợi ích:
Bánh lắc là xo là bộ phận chịu ảnh hưởng bởi trọng lực, nên nếu chúng phải chịu đựng trong thời gian dài sẽ khiến đồng hồ bị sai số nhiều, đồng nghĩa bạn phải điều chỉnh lại thời gian thường xuyên. Do đó, chức năng Tourbillon được thêm vào nhằm giúp bánh lắc lò xo giải thoát khỏi tác động của lực trái đất và dễ dàng hoạt động chính xác hơn.
Lịch sử phát minh ra cỗ máy Tourbillon
Abraham-Louis Breguet – thợ đồng hồ nổi tiếng người Thuỵ Sỹ là người phát minh ra Tourbillon vào cuối thế kỷ 18. Với chức năng hạn chế tác động lực hấp dẫn của trái đất lên hoạt động của đồng hồ thông qua việc xoay toàn bộ cụm bánh xe cân bằng và thoát hiểm ở tốc độ chậm liên tục (thường là khoảng một vòng quay mỗi phút).
Thuở sơ khai, đồng hồ tourbillon chủ yếu là đồng hồ bỏ túi, tuy nhiên nguyên lý hoạt động của một chiếc đồng hồ bỏ túi khi nằm phẳng sẽ rất khác. Vì lực hấp dẫn có thể đem lại tác động bất lợi đến tính đều đặn của dây tóc khi thực hiện cuộn và mở ra. Nên nếu dây tóc bị ảnh hưởng bởi bất kỳ thứ gì thì trọng lực sẽ kéo nó theo một hướng, đồng nghĩa sẽ tác động trực tiếp lên việc thay đổi thời gian trên đồng hồ, dẫn đến đồng hồ hoạt động không chính xác
Do đó, giải pháp tuyệt vời của Breguet để chống lại trọng lực bằng cách đặt các bộ phận điều chỉnh đó quay liên tục. Ông đã thiết kế một cỗ máy quay trong đó các bộ phận này tiếp tục quay đều đặn qua tất cả các vị trí thẳng đứng, tạo ra tốc độ trung bình và đều cho đồng hồ mà không bị ảnh hưởng bởi lực cản của trọng lực. Từ đó, cỗ máy Tourbillon được ra đời và tạo nên kỷ nguyên mới cho những cỗ máy đồng hồ phức tạp, đồng thời còn được áp dụng vào những chiếc đồng hồ đeo tay thời nay.
Các loại đồng hồ Tourbillon hiện nay
1. Tourbillon trục đơn
Single-Axis Tourbillon: là Tourbillon trục đơn (loại truyền thống) được cố định bởi các cầu nối bên dưới với lồng quay hoàn thành mỗi phút quanh một trục, nhằm tác động sự hấp dẫn lên bánh xe cân bằng và bộ thoát.
Được vận chuyển bởi bánh răng thứ tư, bên trong bánh xe thứ tư cố định. Bánh răng thoát hiểm sẽ ăn khớp với bánh xe thứ tư cố định này nên khi bánh răng thoát hiểm quay bằng bánh răng thứ tư thì bánh xe thoát hiểm cũng sẽ quay. Bàn trượt được nhả ra và khóa lại sau mỗi lần chuyển động.
2. Double-Axis Tourbillon
Double-Axis Tourbillon (trục đôi) so với trục đơn cơ bản thì trục đôi sẽ có lồng di chuyển trên nhiều trục. Tourbillon trục đôi sẽ quay quanh trục và cả hai đều quay một vòng mỗi phút. Ngoài ra, trục đôi còn được ưu ái thêm cơ chế lực không đổi đặc biệt (constant-force mechanism), được gọi là remontoire để cân bằng các tác động của nén – giãn dây cót, ma sát hoặc trọng lực.
3. Triple-Axis Tourbillon
Triple-Axis Tourbillon (ba trục) đây là cơ chế phức tạp nhất, trong đó bộ phận điều chỉnh của cỗ máy cơ được treo trong ba lồng quay. Do đó, mỗi lồng quay sẽ có hướng quay riêng và tốc độ khác nhau nhằm cải thiện độ chính xác, đồng thời chống lại lực hấp dẫn lên lò xo cân bằng.
4. Flying Tourbillon
Flying Tourbillon là một biến thể có hình ảnh bắt mắt, trong đó lồng quay không có cầu phía trên hoặc lồng phía trên, tạo ra một tầm nhìn mở và không bị cản trở cho bộ máy.
Thiết kế này đã tạo ấn tượng khi tourbillon được nhìn thấy thông qua mặt kính của đồng hồ. Làm nổi bật các chi tiết phức tạp của lồng quay và mang đến cái nhìn không bị gián đoạn về bộ máy bên trong, điều này còn thể hiện tính nghệ thuật của người thợ đồng hồ khi chế tác cơ chế này.
5. Multi-Axis Tourbillon
Multi-Axis Tourbillon (đa chiều): bộ thoát sẽ được gắn trực tiếp trong một cái lồng và được quay trên nhiều trục.
6. Gyrotourbillon
Gyrotourbillon có 2 trục và thường được quay trên nhiều trục, chúng được xuất hiện trong đồng hồ có tính năng lịch vạn niên và Equation Of Time (phương trình thời gian – tính năng đo giờ mặt trời ở thời điểm bất kỳ và đo độ chênh lệch giữa giờ thông thường).
7. Double and quadruple tourbillons
2 tourbillon trong cùng một chiếc đồng hồ nhằm điều chỉnh 2 bộ thoát riêng biệt. Tourbillon đầu tiên xoay góc 30 độ bên trong tourbillon thứ hai đã tạo ra một vòng quay sau 4 phút.
TOP thương hiệu dẫn đầu thế giới về đồng hồ Tourbillon
Patek Philippe: nhà sản xuất đồng hồ độc lập lâu đời, được gia đình cuối cùng ở Geneva, Patek Philippe sở hữu. Là thương hiệu luôn tiên phong trong việc sản xuất, chế tác cũng như áp dụng những công nghệ tối cao vào đồng hồ và chức năng Tourbillon cũng không ngoại lệ.
Patek Philippe Sky Moon Tourbillon Ref. 5002 – ra đời vào năm 2001, là chiếc đồng hồ cơ với 2 mặt số và hơn 12 chức năng phức tạp khá như lịch trăng, chu kỳ năm nhuận, lịch vạn niên, ngày trong tuần, tháng, ngày, cơ chế bấm giờ, biểu đồ bầu trời, tuần trăng và quỹ đạo, điểm chuông theo phút.
Mặt trước của Patek Philippe Sky Moon Tourbillon Ref. 5002 với 12 chức năng phức tạp
Mặt sau của Patek Philippe Sky Moon Tourbillon Ref. 5002 với thiết kế sáng tạo và đẹp mắt
Đây được xem là chiếc đồng hồ hơn cả một tuyệt tác vì thiết kế tinh xảo cũng như những chức năng ưu việt mà nó mang lại, đồng thời còn là chiếc đồng hồ được bán đấu giá cao nhất nhì trong các sản phẩm đấu giá của nhà Patek Philippe.
Audemars Piguet: là thương hiệu đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trên đồng hồ đeo tay, đồng thời cũng tạo ra chiếc đồng hồ đeo tay Tourbillon tự lên dây cót đầu tiên (Caliber 2870) – được ra đời vào năm 1986. Đây không chỉ được xem là chiếc đồng hồ Tourbillon đầu tiên, mà Caliber 2870 còn là chiếc đồng hồ nhẹ nhất và mỏng nhất. Với kích thước mỏng chỉ 4,8mm (bao gồm vỏ) và nặng 0,125g vì cỗ lồng được làm bằng titan nhỏ xíu.
Từ đó, hầu như những sản phẩm của Audemars Piguet đều áp dụng cơ chế này cho đồng hồ của mình.
Đồng hồ Tourbillon đầu tiên được Audemars Piguet sản xuất
Franck Muller: được biết đến là cái nôi của đồng hồ thời trang tại Thuỵ Sỹ, thành lập bởi Franck Muller và đây cũng chính là tên của thương hiệu. Ông Franck Muller đã áp dụng cơ chế Tourbillon để chế tạo ra những sản phẩm đồng hồ riêng biệt.
Ngoài ra, ông còn tạo được tiếng vang lớn trong thị trường đồng hồ thế giới với những thiết kế nổi bật như Franck Muller Evolution 3.1 – ra đời vào năm 2004, là đồng hồ có Tourbillon 3 trục đầu tiên trên thế giờ còn được bổ sung thêm Lịch vạn niên phức tạp. Franck Muller đã không ngừng tạo ra các khái niệm mới trong ngành công nghiệp đồng hồ và trở thành “Bậc thầy của những bộ máy đa chức năng”
Chiếc đồng hồ có Tourbillon 3 trục đầu tiên được ông Franck Muller sản xuất
Những sai lầm về Tourbillon
Nhiều người vẫn lầm tưởng rằng Tourbillon là bộ phận làm nên sự chính xác tuyệt đối cho đồng hồ, tuy nhiên đó không phải là định nghĩa đúng về chức năng này. Vì chúng chỉ là một bộ phận hỗ trợ còn bộ phận làm nên độ chính xác của đồng hồ đó là bánh lắc.
Ban đầu Tourbillon được thiết kế cho đồng hồ bỏ túi nhằm khắc phục tình trạng sai giờ của chúng. Vốn dĩ, đồng hồ bỏ túi thường nằm yên trong túi nên hay xảy ra tình trạng “kẹt” bánh lắc còn đối với đồng hồ đeo tay lại không nằm yên nên mỗi lần chuyển động sẽ giải phóng được cả bánh lắc khỏi vị trí kẹt. Từ đó, chúng được thêm vào đồng hồ đeo tay chỉ vì công dụng làm đẹp của chúng.
Về mặt lý thuyết, nếu một chiếc đồng hồ có tần số dao động (số vòng/ nửa vòng mà bánh lắc lắc được trong một giờ) càng cao thì nó sẽ càng chính xác. Do đó, Tourbillon chỉ đảm bảo tính ổn định của số lượng dao động của bánh lắc.
Ngày nay, các đồng hồ Automatic không cần đến Tourbillon nhưng những mẫu này vẫn mang lại sức hút khó cưỡng bởi:
- Thể hiện được trình độ chế tác cao
- Đòi hỏi sự phức tạp và tốn nhiều thời gian
- Giới mộ điệu hay người sưu tầm có xu hướng thích những chiếc đồng hồ phức tạp như Skeleton.
- Giá trị sản phẩm sẽ tăng theo thời gian
Giải đáp những thắc mắc về đồng hồ Tourbillon
1. Đồng hồ Tourbillon có chính xác hơn đồng hồ Quartz hay không?
Do sự hoàn hảo và công năng đem lại của Tourbillon nên đã không ít những hiểu lầm khi so sánh đồng hồ Tourbillon có độ chính xác cao hơn đồng hồ Quartz. Điều này hoàn toàn sai lầm vì:
Máy Quartz (hay còn gọi là đồng hồ thạch anh) sẽ chịu trách nhiệm rất nhiều trong việc đem lại độ chính xác cho đồng hồ, đồng thời độ chính xác của đồng hồ thạch anh cực kỳ cao, sai số chỉ rơi vào khoảng ±20 giây mỗi tháng giúp người dùng không cần phải thường xuyên điều chỉnh trong quá trình sử dụng.
Bên cạnh đó, không phải lúc nào bánh lắc lò xo cũng bị lực hút của Trái Đất ảnh hưởng và nếu như có ảnh hưởng thì cũng không đáng kể. Vì vậy, để khắc phục tối ưu, bộ phận Tourbillon được ra đời nhằm giúp hỗ trợ độ chính xác cho đồng hồ. Do đó, sự so sánh giữa cơ chế này và máy Quartz khá khập khiễng.
2. Tại sao đồng hồ Tourbillon lại đắt đến vậy
Để làm ra một cỗ máy Tourbillon thật sự mất rất nhiều thời gian và công sức (thông thường từ 6 tháng đến 1 năm) mới có thể đạt được độ hoàn hảo tinh xảo trong các chi tiết của đồng hồ. Ngoài ra, đồng hồ này cực kỳ khó làm và tất cả đều phải thực hiện thủ công, đồng thời bộ phận cấu tạo thành cực nhỏ nhưng có tới trên 70 thành phần trong khi tổng trọng lượng của nó chưa đến 1 gram.
Do đó, sự phức tạp được xem là yếu tố hàng đầu làm nên sự xa xỉ của các thương hiệu đồng hồ trên thế giới.
Các cấu tạo của Tourbillon
3. Tourbillon có dễ vỡ không?
Mặc dù bản chất của cấu trúc bộ phận này khá phức tạp và được chế tác thủ công. Nhưng điều này không đồng nghĩa chúng sẽ trở nên mỏng manh và dễ vỡ. Tuy nhiên, người sử dụng cần bảo trì và chăm sóc đúng cách để gia tăng thời gian tuổi thọ cho đồng hồ nhé!
4. Đồng hồ Tourbillon nào đắt nhất?
Patek Philippe’s Grand Complications ‘Sky Moon Tourbillon’ Ref. 6002G-001 là chiếc đồng hồ đắt nhất thế giới, được bán với giá 5,8 triệu USD (hơn 136 tỷ đồng) tại buổi đấu giá trực tuyến tại Christie’s ở Hồng Kông. Với đặc điểm nổi bật:
- Mặt số tráng men champleve và cloisonne màu xanh với 2 mặt số độc lập
- 12 chức năng phức tạp: tourbillon, lịch vạn niên, bộ lặp lại phút, chỉ báo năm nhuận, retrograde date, chu kỳ mặt trăng, biểu đồ bầu trời, các giai đoạn và quỹ đạo của mặt trăng.
- Bộ máy cấy tạo bởi 705 chi tiế, nổi bậtt: 55 chân kính, 24 cầu nối
- Khả năng dự trữ cót đến 48 giờ
- Đường kính cỡ lớn: 38mm
- Độ dày: 12,61mm
- Sử dụng vàng trắng 18k
Bên cạnh 12 chức năng “khổng lồ”, Sky Moon Tourbillon Ref. 6002G-010 còn tự hào sở hữu bánh đà bằng vàng với một tourbillon siêu nhẹ có trọng lượng chỉ 0,3g, góp phần mang đến cho đồng hồ độ chính gần như tuyệt đối khi có mức sai số chỉ +-2s/ngày.
Những điều này không chỉ tạo nên sự khác biệt, giá trị cho đồng hồ mà còn đem lại tính ứng dụng cao trong cuộc sống. Đó là lý do vì sao, siêu phẩm Ref. 6002G-001 được bán đấu giá cao đến vậy.
Đồng hồ đắc đỏ nhất được gọi tên – Sky Moon Tourbillon Ref. 6002G-010
5. Đồng hồ Tourbillon nào rẻ nhất?
AATOS Tiago là chiếc đồng hồ Tourbillon rẻ nhất với giá 500$ USA (tầm 12 triệu 500 đồng).
- Khả năng lên dây cót 40 giờ
- Được làm từ thép không gỉ
- Đường kính 33mm
- Độ dày 6,45mm
- Tần số dao động: 28.000 vph
Ngoài ra, chiếc đồng hồ này có một bộ chỉ giờ khung 24 ở góc 9 giờ, một bộ chỉ ngày/đêm ở góc 3 giờ và lồng Tourbillon ở góc 6 giờ.
6. Đồng hồ Tourbillon nào mỏng nhất?
BVLGARI mới là nhà chế tác Tourbillon mỏng nhất thế giới trong mẫu đồng hồ Bulgari Octo Finissimo, nó sử dụng bộ máy in house của BVLGARI mang tên Bvlgari Octo Finissimo Ultra (Ref. 103611) với giá được công bố là 400.000 EUR (khoảng hơn 10 tỷ đồng). Sản phẩm này bao gồm các đặc tính nổi bật:
- Độ dày: 1,8mm
- Khả năng lên dây cót 50 giờ
- Dây đeo: dày hơn 1,5mm
- Đường kính: 40mm
- Kính Sapphire
Ngoài ra, trong bộ máy là những chi tiết siêu mỏng. Kim phút và kim giờ chỉ cách tấm kính bảo vệ 0.1mm. Do đó, để có thể bảo vệ bộ máy khỏi áp lực đè lên và ngăn kính Sapphire tác động lên bộ máy, nhà sản xuất đã thêm hai chân silicon ở góc 3h và 6h. Đồng thời, BVLGARI còn đặc biệt thêm mã QR được khắc trên bánh xe cóc của hộp cót nhằm giúp chủ sở hữu khám phá được quá trình chế tác lịch sử cũng như sẽ nhận được một tác phẩm nghệ thuật NFT (công nghệ xác nhận chữ ký số để xác nhận tác phẩm gốcc và thông tin người sở hữu sản phẩm) độc quyền từ chiếc đồng hồ này.
Bvlgari Octo Finissimo Ultra – đang giữ vị trí top 1 trong các loại đồng hồ Tourbillon mỏng nhất thế giới
7. Tại sao Rolex lại không sản xuất Tourbillon
Rolex được biết đến là nhà sản xuất đồng hồ độc lập và đa năng, với phân khúc từ cao cấp đến xa xỉ, sang trọng. Vậy thì tại sao luôn là thương hiệu đi đầu trong việc sáng tạo, đổi mới ở thế giới đồng hồ nhưng lại không ứng dụng Tourbillon cho sản phẩm của mình? Có 3 lý do như sau:
- Rolex luôn tin vào tiện ích: hãng luôn muốn đem lại những chiếc đồng hồ đẳng cấp và nhiều công dụng cho khách hàng. Do đó, nhãn hiệu sẽ không tin vào việc sáng chế ra những loại đồng hồ tourbillon phức tạp.
- Rolex luôn muốn là chính mình: Là 1 tổ chức lâu đời, Rolex thích gắn bó với những hình ảnh chân thật của chính mình. Họ thích tạo ra sản phẩm cho riêng mình hơn là phải sao chép mẫu mã từ những thương hiệu khác.
- Xáo trộn quy mô định giá của Rolex: Nếu Rolex đặt một tourbillon bên trong chiếc đồng hồ đắt tiền nhất của mình thì nó sẽ có giá bằng vài chiếc Rolex Daytona. Tuy nhiên, nó cũng sẽ làm xáo trộn quy mô định giá của họ và đó sẽ không phải là điều mà Rolex nên làm.
Kết luận
Với bàn tay và khối óc đa tài của Abraham-Louis Breguet, Tourbillon đã trở thành một trong những cơ chế đắt đỏ nhất được xuất hiện tại các thương hiệu đồng hồ xa xỉ. Đồng thời còn được mệnh danh là một đỉnh cao trong sự chế tác đồng hồ ngày nay, luôn được đón nhận rộng rãi trên thị trường bởi các giới thượng lưu, người có niềm đam mê sưu tập.
Mời bạn tham khảo thêm các thuật ngữ bộ máy
Hay, cung cấp một cái nhìn toàn diện hơn về cơ chế và bộ máy Tourbillon.
Dạ cám ơn mình đã quan tâm và theo dõi các bài viết của Hải Triều ạ
-tn-