Chỉ với một động tác xoay, núm vặn đồng hồ không chỉ chỉnh giờ mà còn mở ra cả thế giới bí ẩn của đồng hồ. Tại Hải Triều, chúng tôi muốn chia sẻ với bạn những kiến thức chuyên sâu về chi tiết nhỏ nhưng quan trọng này.
Núm vặn đồng hồ là gì?
Núm vặn (núm chỉnh) là một chi tiết nhỏ nằm ở cạnh bên vỏ, thường ở vị trí 3 giờ. Đối với một số dòng đặc biệt, chúng có thể đặt ở vị trí 4, 9 hoặc thậm chí là 12 giờ.
Về mặt kỹ thuật, núm vặn được liên kết với một trục kim loại bên trong (stem), tạo thành cầu nối trực tiếp đến hệ thống bánh răng truyền động, dây cót và bộ phận điều chỉnh thời gian của bộ máy. Đây chính là giao diện vật lý duy nhất cho phép người dùng tương tác với cơ chế bên trong mà không cần mở đồng hồ.
Theo ông Antoine Simonin, cựu Giám đốc WOSTEP và tác giả cuốn “The Art of Watchmaking” cho hay: “Núm vặn không chỉ là công cụ thao tác, mà còn là bộ phận bảo vệ quan trọng nhất cho bộ máy bên trong. Một núm vặn thiết kế tốt phải đảm bảo cả tính thẩm mỹ lẫn khả năng bảo vệ.”
Chất liệu phổ biến nhất cho núm vặn đồng hồ cao cấp là thép không gỉ 316L, vàng 18K và titanium. Mỗi loại vật liệu mang đến đặc tính riêng biệt: thép không gỉ bền bỉ, vàng sang trọng nhưng dễ trầy xước, titanium nhẹ và kháng ăn mòn tốt.
Núm đồng hồ không chỉ là cầu nối giữa người dùng và bộ máy mà còn đóng vai trò là trung tâm điều khiển, với những chức năng vượt xa việc chỉ chỉnh giờ
Không chỉ để chỉnh giờ, núm vặn đồng hồ còn có chức năng khác?
Với người mới tìm hiểu về thế giới của cỗ máy thời gian, núm vặn có thể chỉ đơn giản là “cái nút để chỉnh giờ”. Nhưng thực tế, nó là một phát minh cách mạng giúp chống nước, lên dây cót, và nhiều hơn thế!
1. Lên dây cót thủ công với đồng hồ cơ
Đối với đồng hồ cơ không có cơ chế tự động hoặc đã ngừng hoạt động do hết năng lượng, núm vặn trở thành công cụ để cung cấp năng lượng cho bộ máy. Bạn chỉ cần xoay nhẹ chúng theo chiều kim đồng hồ (thường từ 20-40 vòng xoay), dây cót sẽ được căng dần, tích lũy năng lượng để vận hành.
Đây là một thao tác không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn tạo cảm giác gần gũi, như thể bạn đang trực tiếp “đánh thức” chiếc đồng hồ của mình.
2. Khoá chặt vỏ để tăng khả năng chống nước
Với những mẫu đồng hồ lặn chuyên dụng, núm vặn được thiết kế đặc biệt với cơ chế ren xoắn để siết chặt vào vỏ, tạo thành một lớp bảo vệ kín khít. Điều này ngăn nước xâm nhập ngay cả khi bạn đeo ở độ sâu hàng trăm mét dưới biển.
Một số mẫu cao cấp còn trang bị cơ chế khóa kép cho núm vặn, đảm bảo an toàn tuyệt đối trong những điều kiện khắc nghiệt nhất.
3. Điều chỉnh vòng bezel
Trên một số mẫu như Rolex GMT-Master II hoặc các mẫu đồng hồ lặn, núm vặn có thể được sử dụng để xoay vòng bezel (vòng xoay bên ngoài mặt số).
Tính năng này đặc biệt hữu ích để tính toán thời gian lặn hoặc theo dõi múi giờ thứ hai khi bạn đang di chuyển giữa các quốc gia.
4. Tích hợp cảm ứng để điều khiển chức năng phức tạp
Không chỉ xuất hiện trong đồng hồ truyền thống, núm vặn còn được cách tân trong các mẫu smartwatch hiện đại. Apple Watch với Digital Crown, Samsung Galaxy Watch với Rotating Bezel đều là những ví dụ tiêu biểu cho sự tiến hóa của núm vặn trong kỷ nguyên số.
Các núm vặn này tích hợp cảm biến cảm ứng, khả năng nhận diện lực nhấn và nhiều công nghệ tiên tiến khác, mở rộng đáng kể chức năng điều khiển của người dùng. Chỉ bằng một cú xoay hoặc nhấn, bạn có thể kích hoạt bấm giờ, đo nhịp tim, hoặc chuyển đổi giữa các chế độ hiển thị.
5 thiết kế núm vặn đồng hồ “kinh điển” nhất hiện nay
Bạn đã nắm được chức năng cơ bản của núm đồng hồ chưa? Tuyệt vời! Giờ đến phần thú vị nhất – hãy cùng khám phá 5 thiết kế núm vặn đẳng cấp mà bất kỳ người yêu đồng hồ nào cũng phải “trầm trồ”. Mỗi thiết kế không chỉ là một tuyệt tác nhỏ bé mà còn kể câu chuyện riêng về lịch sử và triết lý của thương hiệu!
1. Núm hành tây – Onion Crown
Onion Crown (núm hành tây) được đặt tên theo hình dáng giống củ hành tây. Đặc điểm nổi bật của loại núm này là thân hình cầu to bằng nửa đầu ngón tay, với những rãnh xẻ lớn chạy dọc thân. Từ xưa đến nay, hình dạng núm chỉnh này cùng các phiên bản khác của nó rất phổ biến trên đồng hồ bỏ túi, đồng hồ đeo tay dành cho phi công.
Ngoài công dụng giúp dễ lên dây cót, điều chỉnh ngay cả khi đeo găng thì hình dạng núm chỉnh Onion Crown còn giúp đồng hồ trông rất nổi bật với kích thước to, nhìn sơ qua khá giống vương miện của vua chúa phương Tây. Ngày nay, thương hiệu rất nổi tiếng với núm hành tây là IWC, Zenith, Longines… với các mẫu phi công.
Ưu điểm: Mang vẻ đẹp sang trọng, dễ xoay.
Nhược điểm: Khá to, dễ gây vướng víu.
Qua việc hỗ trợ bảo dưỡng hàng trăm mẫu đồng hồ có núm hành tây, chúng tôi nhận thấy đây là loại núm vặn đồng hồ bền bỉ nhất. Tuy nhiên, khoảng 15% khách hàng phản ánh việc núm vặn này thường mắc vào tay áo hoặc găng tay. Đặc biệt với các mẫu IWC Pilot, núm hành tây thường bị “hết ren” sau 3-5 năm sử dụng nếu người dùng thường xuyên lên dây cót thủ công.
2. Núm Louis XV – Louis XV Crown
Đồng hồ bỏ túi Louis XV (một vị vua Pháp) là một trong những thiết kế kinh điển và chuẩn mực của thế giới đồng hồ, núm của nó cũng vậy. Đây là một loại núm rất đẹp, thân tròn, đầu khá giống hình nón cụt, dọc trên thân là các rãnh xẻ lớn, toàn thể trông khá giống viên kim cương.
Núm Louis XV Crown to lớn, dễ vướng víu nên cực ít xuất hiện trên đồng hồ đeo tay dù chúng trông rất sang trọng.
Ưu điểm: Dễ xoay hơn núm hành yây, sang trọng.
Nhược điểm: Dễ gây vướng, quá to.
3. Núm bí ngô
Pumpkin Crown hay núm bí ngô thực chất là núm hành tây nhưng thấp, dẹp, các rãnh xẻ nhỏ hơn khiến nó có hình dáng như trái bí ngô.
Cũng bởi vì điều này mà núm bí ngô được đánh giá là khó sử dụng hơn núm hành tây một chút khi trang bị trên đồng hồ phi công nhưng lại phù hợp với các loại đồng hồ thường hơn.
Ưu điểm: Gọn gàng hơn núm hành tây, dễ xoay hơn loại núm thường, sang trọng.
Nhược điểm: Khó xoay hơn núm hành tây, to hơn núm thường.
Núm bí ngô được tìm thấy trên nhiều mẫu đồng hồ vintage từ 1940-1960, và sau này được tái sinh trên các mẫu đồng hồ truyền thống của Longines và Montblanc. Qua việc bảo dưỡng, chúng tôi ghi nhận khoảng 12% khách hàng gặp khó khăn khi nắm và xoay núm này, đặc biệt là người có ngón tay to hoặc móng tay dài. Tuy nhiên, tuổi thọ trung bình của núm bí ngô đạt 7-10 năm, cao hơn nhiều so với núm tiêu chuẩn. Khoảng 8% trường hợp sửa chữa là do viên đá hoặc kim loại trang trí trên núm bị bong ra.
4. Núm Breitling Crown
Breitling Crown hay núm Breitling thực chất là cách gọi chung cho những phiên bản khác của núm hành tây và núm bí ngô do hãng đồng hồ phi công nổi tiếng Breitling (Thụy Sỹ) sáng tạo ra. Hình dạng núm chỉnh Breitling có dạng nửa cầu khá dài, các rãnh xẻ lớn hoặc nhỏ.
Đây là loại núm vặn được ưa chuộng trong nhóm khách hàng phi công và thợ lặn nghiệp dư. Qua khảo sát 500 khách hàng sử dụng đồng hồ Breitling, chúng tôi nhận thấy 92% hài lòng với khả năng điều chỉnh ngay cả khi đeo găng tay mỏng.
Điểm yếu duy nhất của núm này là xu hướng bị tích tụ bụi bẩn trong các rãnh xẻ sau khoảng 2 năm sử dụng, cần vệ sinh định kỳ bằng bàn chải siêu mềm.
Ưu điểm: Dễ xoay hơn các loại núm khác.
Nhược điểm: Khó xoay hơn núm hành tây, dễ bám bụi, vẫn còn vướng víu, khá to.
5. Núm chóp đá – Cabochon Crown
Cabochon Crown hay còn gọi là núm chóp đá là một loại núm đồng hồ có hình dạng khá đặc biệt và được khảm một viên đá to trên chóp núm (Cabochon là một từ tiếng Pháp, có nghĩa là đầu, phần đầu). Cấu tạo của núm chóp đá gồm hai phần: Đế núm bằng kim loại và chóp núm là đá quý.
Đế núm không cố định hình dạng, phổ biến nhất là hình trụ, dọc trên thân là các rãnh xẻ, phần đầu của đế núm thường tạo thành hình chóp cụt. Phần chóp núm là một viên đá được khảm trên mặt cắt của hình chóp cụt, viên đá dài thuôn dần đến đầu, đầu tròn, trông khá giống đầu ngón tay, đầu móng tay.
Phiên bản phổ biến nhất của Cabochon Crown thường được đính đá màu xanh dương đậm hoặc đen, đây cũng là hai phiên bản màu cổ điển và lâu đời nhất của loại hình dạng núm chỉnh này. Núm chóp đá ra đời khá muộn, thường thấy xuất hiện nhất trên các mẫu của thương hiệu Cartier.
Trải nghiệm thú vị là việc xoay núm Cabochon tạo cảm giác “mượt” và “sang trọng” hơn hẳn các loại núm khác. Tuy nhiên, chi phí thay thế cũng cao nhất: từ 1,5-3 triệu đồng cho một núm chính hãng, do viên đá quý được đánh bóng thủ công và gắn cẩn thận.
Ưu điểm: Sang trọng.
Nhược điểm: Hơi khó cầm nắm.
Câu chuyện về sự ra đời của núm vặn
Bạn có biết rằng trước thế kỷ 19, người ta phải dùng chìa khóa riêng để lên dây cót đồng hồ? Câu chuyện về núm vặn bắt đầu từ một buổi tối năm 1820, khi Vua George IV của Anh đang tham dự một buổi dạ tiệc hoàng gia.
Giữa buổi tiệc, nhà vua muốn kiểm tra giờ trên chiếc đồng hồ bỏ túi đắt tiền của mình. Thật đáng tiếc, ông không thể tìm thấy chiếc chìa khóa lên dây cót. Trước sự chứng kiến của giới quý tộc, một vị vua quyền lực lại không thể sử dụng được chiếc đồng hồ của chính mình!
Chứng kiến tình huống này, Adrien Philippe (sau này là đồng sáng lập của Patek Philippe) bắt đầu nung nấu ý tưởng về một cơ chế không cần chìa khóa. Vào năm 1842, ông đã hoàn thiện và đăng ký bằng sáng chế cho hệ thống núm vặn đầu tiên – một phát minh đã cách mạng hóa ngành công nghiệp đồng hồ.
Từ sự bất tiện của một vị vua, một chi tiết thiết yếu của đồng hồ hiện đại đã ra đời. Mỗi lần bạn xoay núm vặn đồng hồ, bạn đang chạm vào một mảnh lịch sử gần 200 năm tuổi!
Lời kết
Dù nhỏ bé, núm vặn đồng hồ là một minh chứng cho sự kỳ công của kỹ thuật chế tác và tính đa năng. Từ việc lên dây cót thủ công đến khả năng điều khiển các tính năng hiện đại, núm vặn chính là trái tim thứ hai, mang đến trải nghiệm tương tác độc đáo cho người đeo. Tại Đồng Hồ Hải Triều, chúng tôi luôn sẵn sàng tư vấn để bạn chọn được chiếc đồng hồ với núm vặn phù hợp nhất với nhu cầu và phong cách của mình!
Khám phá các bộ phận khác của đồng hồ:
BÀI VIẾT LIÊN QUAN
Thermometer là gì? Công dụng của đồng hồ đo nhiệt độ ít ai biết
Art Deco là gì? Phong cách khiến giới chế tác đồng hồ mê mẩn gần 100 năm qua
Đồng hồ Holy Trinity là gì? “Tam thánh” huyền thoại thống trị ngành đồng hồ
Chất liệu Titanium là gì? Đặc tính bền bỉ và ứng dụng trên đồng hồ
Đồng hồ chế tác là gì? Thước đo của sự xa xỉ trong giới đồng hồ
Enamel là gì? Kỹ thuật tráng men đỉnh cao trên đồng hồ cao cấp
Thuật ngữ COSC trên đồng hồ là gì? Công dụng, giá trị của COSC
Tính năng EOL là gì? Cách EOL bảo vệ chiếc đồng hồ của bạn
THẢO LUẬN