Nhật thực toàn phần, một phần là gì, xảy ra khi nào?

Rất nhiều năm trước, người ta cho rằng khi nhật thực xuất hiện thì đó là điềm báo của sự xui xẻo, tai họa. Thậm chí còn là ngày tàn của nhân loại. Vậy thực sự nhật thực là gì, tại sao lại xảy ra, có ý nghĩa thế nào? Hãy cùng Hải Triều khám phá hiện tượng khoa học vũ trụ kỳ thú này nhé!

 

MỤC LỤC › Tìm hiểu về hiện tượng nhật thực 1. Nhật thực là gì? 2. Nguyên nhân xảy ra nhật thực 3. Khi nào xảy ra nhật thực › Phân loại các hiện tượng nhật thực 1. Nhật thực toàn phần 2. Nhật thực một phần 3. Nhật thực hình khuyên 4. Nhật thực lai › Nhật thực ảnh hưởng như nào đến con người, trái đất 1. Về phương diện lịch sử 2. Về sức khỏe – đời sống nhân loại 3. Các câu hỏi hay liên quan đến nhật thực › Cách theo dõi nhật thực an toàn › Các hình ảnh đẹp của hiện tượng nhật thực › Kết lại

 

Tìm hiểu về hiện tượng nhật thực

Các hiện tượng khoa học vũ trụ xung quanh chúng ta thực sự rất “kỳ lạ” và đa dạng. Bên cạnh nguyệt thực thì nhật thực cũng là điều mà nhiều người còn chưa hiểu rõ và dễ nhầm lẫn với nhau. 

Bài viết này sẽ giải thích hiện tượng nhật thực một cách chi tiết nhất cho bạn!

 

Tin tức liên quan: 

▸ Hệ mặt trời là gì, có bao nhiêu hành tinh, thứ tự các sao

▸ 10 vai trò của tầng ozon quan trọng đối với con người, vật

▸ Tam giác quỷ bermuda là gì, nằm ở đâu? giải mã 10 bí ẩn

 

1. Nhật thực là gì?

Theo định nghĩa của thiên văn học: Nhật thực là khoảnh khắc mà mặt trăng đi qua giữa trái đất và mặt trời trên cùng một đường thẳng (trùng nhau). Lúc này, mặt trăng sẽ che khuất một phần hoặc toàn phần mặt trời.

 

2. Nguyên nhân xảy ra nhật thực

Nguyên nhân: là do mặt trời bị mặt trăng cản lại. Khiến cho ánh sáng của mặt trời không chiếu được đến trái đất.

Hiện tượng nhật thực là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng nhật thực? (ảnh minh họa)

 

3. Khi nào xảy ra nhật thực

Chúng xảy ra khi nào? Trái đất luôn quay quanh mặt trời, mặt trăng lại chuyển động quay quanh trái đất. Cứ mỗi chu kỳ quay, mặt trăng sẽ nằm ở giữa mặt trời và trái đất 1 lần. 

Tuy nhiên, do sự chênh lệch quỹ đạo (khoảng 5 độ) nên chẳng mấy khi mà mặt trăng có thể cắt được đường nối của trái đất và mặt trời, khó mà xảy ra được.

Hiện tượng này không diễn ra quá nhiều lần trong năm 

 

Nhật thực thường kéo dài trong bao lâu?

Thời gian diễn ra khá ngắn. Mỗi lần xuất hiện thì chỉ kéo dài khoảng 5-7 phút.

 

Phân loại các hiện tượng nhật thực

Trước khi tìm hiểu xem nhật thực là gì, phân loại như thế nào… thì bạn cần nắm được 2 khái niệm sau:

• Bóng tối: là vùng bị vật cản chặn lại toàn bộ ánh sáng tới. Nơi đó không nhận được bất kỳ nguồn sáng nào. 
• Bóng nửa tối: là vùng bị vật cản chặn lại một phần ánh sáng tới. Nơi đó sẽ chỉ nhận được 1 phần của ánh sáng.

Phân biệt bóng tối và bóng nửa tối

 

1. Nhật thực toàn phần

Nhật thực toàn phần sẽ xuất hiện khi có đủ các điều kiện sau:

– Mặt trăng tiếp cập được với quỹ đạo của trái đất

– Mặt trăng che khuất hoàn toàn mặt trời. Ngăn cản ánh sáng mặt trời chiếu xuống.

– Để quan sát được nhật thực toàn phần, bạn cần đứng tại vùng bóng tối.

Điều kiện để xuất hiện nhật thực toàn phần

 

2. Nhật thực một phần

Hiện tượng này sẽ xảy ra khi đáp ứng những điều kiện tương tự như nhật thực toàn phần. Tuy nhiên sẽ có một chút khác biệt tại vị trí đứng. Cụ thể:

– Mặt trăng tiếp cận được với quỹ đạo của trái đất.

– Mặt trăng che khuất một phần mặt trời. Ngăn cản ánh sáng mặt trời chiếu xuống.

– Để quan sát được hiện tượng này, bạn cần đứng tại vùng bóng nửa tối.

Bạn cần đứng tại vùng bóng nửa tối thì mới quan sát được

 

3. Nhật thực hình khuyên

Hiện tượng này sẽ xảy ra khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:

– Mặt trăng, Mặt trời và Trái đất cùng nằm trên một đường thẳng.

– Khoảng cách Mặt trăng ở cách xa Trái đất nhất trên quỹ đạo là một hình elip. Thế nên chúng không thể che khuất toàn bộ mặt trời. Thay vào đó là sẽ tạo ra một vòng tròn lửa giống như chiếc nhẫn (hình khuyên).

Hiện tượng “vòng tròn lửa”

 

4. Nhật thực lai

Đây là một biến thể của loại toàn phần và loại khuyên. Tại cùng một thời điểm, nhưng có nơi lại nhìn thấy nhật thực toàn phần, có nơi lại thấy đó là hình khuyên. Tuy nhiên, hiện tượng lai này rất ít gặp.

Hiện tượng này khá ít gặp

 

Nhật thực ảnh hưởng như nào đến con người, trái đất

Có nhiều người suy nghĩ rằng: chúng xuất hiện chính là điềm báo xấu, sự xui xẻo, dự đoán cho một tai họa sắp sửa xảy ra. 

Những người tin vào khoa học thì xem đây như một hiện tượng hiếm có. Họ tò mò, thích thú, thậm chí vượt hàng trăm cây số từ vùng này đến vùng khác để chiêm ngưỡng.

Cách đây nhiều năm, khi khoa học còn chưa quá phát triển thì thế giới còn nghĩ rằng: ngày xảy ra nhật thực chính là ngày tận thế của nhân loại! Liệu rằng, chúng có thật sự nguy hiểm đến vậy? 

Liệu rằng đây có phải là ngày tận thế hay đại nạn của nhân loại?

 

1. Về phương diện lịch sử

Nhật thực có ý nghĩa gì? Lịch sử đã ghi lại rất nhiều lần nhật thực xuất hiện tại Việt Nam và trên thế giới. Chúng ảnh hưởng mạnh mẽ đến lịch sử của các nước trên thế giới.

Tại Thổ Nhĩ Kỳ năm 585 TCN – Chiến tranh phải dừng lại 

Khi cuộc chiến tranh của người Lydian và người Medes đang diễn ra thì nhật thực xuất hiện. Hiện tượng “lạ kỳ” này khiến cho binh lính 2 bên lập tức dừng lại. 

Theo ghi chép của nhà sử học Hy Lạp cổ đại Herodotus, ông nói rằng khi đó 2 phe dừng đánh vì xem đây chính là điềm báo chấm dứt chiến tranh. 

Từng được xem là “điềm báo chấm dứt chiến tranh” ?

 

Ngày 29/05/1919 – chứng minh rằng Einstein là một ngôi sao của nền vật lý học nhân loại

Theo thuyết của nhà vật lý học người Đức Einstein cho rằng: các vật thể khối lượng lớn như hành tinh gây ra sự biến dạng trong không gian và thời gian được gọi là lực hấp dẫn. 

Tức là: lực hấp dẫn có thể tác động, làm cong vênh kết cấu của không gian và thời gian. 

Lý thuyết trên thực tế vẫn chưa được xác minh. Cho đến ngày 29/05/1919, nhật thực xảy ra tại một vùng biển ở phía Tây châu Phi,  khi đo được vị trí của các ngôi sao gần mặt trời. Đồng thời tính toán sự cong vênh của không gian, thời gian gây ra bởi khối lượng của mặt trời. 

Các nhà khoa học lúc này mới kết luận rằng thuyết của Einstein là chính xác. 

Chứng minh thuyết: “lực hấp dẫn có thể tác động, làm cong vênh kết cấu của không gian và thời gian” là hoàn toàn chính xác

 

2. Về sức khỏe – đời sống nhân loại

Theo nhiều nghiên cứu khoa học cho biết. Khi nhật thực xuất hiện, lượng ánh sáng mặt trời bị che đi rõ rệt. Mà ánh sáng giảm thì đồng nghĩa với việc mắt nhận được tín hiệu hình ảnh kém. 

Lúc này, mắt ta lại có xu hướng sẽ “cố gắng” giãn nở đồng tử làm sao để nhìn thu được hình ảnh rõ nhất. Dẫn đến việc mắt bị tổn thương do làm việc quá sức.  

Không những thế, ánh sáng mặt trời thậm chí còn có khả năng đốt cháy võng mạc. Ở mức độ nặng còn có nguy cơ bị mù lòa. 

Có khả năng đốt cháy võng mạc, thậm chí mù lòa

 

TOP đồng hồ Casio NỮ bán chạy

3. Các câu hỏi hay liên quan đến nhật thực

Nguyệt thực và nhật thực có giống nhau không? Hiện tượng này diễn ra bao nhiêu lần trong năm? Khi nào sẽ xảy ra lần nữa?…  Các thắc mắc này sẽ được giải đáp ngay sau đây!

 

3.1. Nguyệt thực và nhật thực có giống nhau hay không?

Không. 2 hiện tượng này hoàn toàn khác nhau. 

Chúng khác nhau ở 5 yếu tố: vị trí tương đối, thời gian xảy ra và địa điểm quan sát, tần suất diễn ra và dụng cụ hỗ trợ xem.

– Vị trí tương đối: 

• Nguyệt thực: trái đất sẽ nằm giữa mặt trời và mặt trăng.
• Nhật thực: mặt trăng sẽ nằm giữa trái đất và mặt trời.

– Thời điểm xảy ra:

• Nhật thực: xảy ra vào ban ngày.
• Nguyệt thực: xảy ra vào ban đêm.

– Địa điểm quan sát:

• Nhật thực: bắt buộc phải đứng trong vùng nửa tối hoặc vùng tối.
• Nguyệt thực: chỉ cần đứng ở những vị trí bóng nửa tối. 

– Tần suất xảy ra:

• Nhật thực: thường sẽ xảy ra tối thiểu 2 lần, tối đa 5 lần trong 1 năm.
• Nguyệt thực: chỉ xảy ra khoảng từ 1-2 lần trong 1 năm.

– Dụng cụ hỗ trợ:

• Nhật thực: cần có kính chuyên dụng để mắt không bị tổn thương.
• Nguyệt thực: chỉ cần xem bằng mắt thường.

2 hiện tượng này là hoàn toàn khác nhau.

 

3.2. Nhật thực diễn ra bao nhiêu lần trong một năm?

Mỗi năm hiện tượng này sẽ xuất hiện khoảng từ 2-5 lần. Tuy nhiên số năm nhật thực xảy ra 5 lần/năm thì rất hiếm có. 

Theo thống kê của NASA, cứ khoảng 5000 năm mới có 1 năm xuất hiện 5 lần. 

NASA là gì? Các nghiên cứu của NASA về hiện tượng nhật thực có chính xác hay không?

NASA là cụm từ viết tắt của National Aeronautics and Space Administration (Cục Quản trị Không Gian và Hàng Không Quốc gia). 

Đây là Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ, chuyên làm các nhiệm vụ nghiên cứu và thám hiểm những sự vật, sự việc, hiện tượng trong vũ trụ và không gian.

Các nghiên cứu của tổ chức này đều trải qua rất nhiều năm mới đưa ra kết luận cuối cùng. Do đó, mọi thông tin khi được công bố đều có căn cứ, cơ sở và số liệu. Hầu hết đều được các quốc gia công nhận và tin tưởng.

NASA là Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ, chuyên làm các nhiệm vụ nghiên cứu và thám hiểm những sự vật, sự việc, hiện tượng trong vũ trụ và không gian 

 

3.3. Nhật thực gần đây nhất sẽ diễn ra vào lúc nào?

Theo dự đoán của các nhà nghiên cứu, vào ngày 20/04/2023 ta sẽ nhìn thấy được nhật thực toàn phần ở Việt Nam.

Cụ thể, vào lần này chúng sẽ xuất hiện ở:

– Việt Nam: chỉ có miền Nam Việt Nam mới có thể nhìn thấy được, 2 miền còn lại sẽ không thấy được hiện tượng này.

– Tại vùng biển phía Nam Timor Leste

– Vùng biển nam Ấn Độ Dương

– Nam Ấn Độ Dương, bắc Nam Băng Dương, bắc Châu Nam Cực

– Nước Úc, New Zealand

– Các quốc gia Đông Nam Á (ngoại trừ phía bắc Thái Lan, thượng Lào, phía bắc Việt Nam), Hong Kong, Đài Loan.

Dự đoán ngày xuất hiện sắp tới: tại miền Nam Việt Nam vào 20/04/2023.
Các miền khác của Việt Nam sẽ không thấy được.

 

Cách theo dõi nhật thực an toàn

Sau khi biết được những hậu quả nguy hiểm của hiện tượng này. Người ta đã đưa ra một số giải pháp hay để cho con người có thể quan sát được nhật thực nhưng vẫn đảm bảo an toàn.

Sử dụng gương và chậu nước:

– Đặt một chậu nước có pha màu mực đen ở dưới

– Thả một chiếc gương vào trong chậu nước và quan sát nhật thực thông qua chiếc gương đó

– Nhờ không nhìn trực tiếp lên mặt trời và sử dụng chậu nước có màu mực đen. Nên ánh sáng không tấn công vào mắt nhiều, giảm thiểu sự tổn thương cho mắt.

Sử dụng kính chuyên dụng: 

– Kính lọc của thợ hàn mã số 14

– Kính lọc mặt trời (thường có ở các câu lạc bộ nghiên cứu Thiên văn học)

Sử dụng kính chuyên dụng để quan sát: kính lọc của thợ hàn (mã số 14), kính lọc mặt trời.

 

Bản đồ sao là gì? Cách tạo lập, đọc, giải mã bản đồ sao

★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★

 

Làm hộp tự chế:

– Sử dụng một hộp carton cứng, chắc, sạch.

– Đục một lỗ nhỏ trên hợp và dán lá nhôm vào.

– Hướng tấm lá nhôm vừa dán ra phía mặt trời.

– Trong thùng carton, bạn dán một miếng giấy trắng (giấy A4 thông thường).

– Khoét một lỗ đủ to để bạn có thể đưa đầu vào trong để xem.

– Hình ảnh của chúng sẽ xuất hiện trên tờ giấy trắng, đảm bảo an toàn, không ảnh hưởng đến mắt.

Chế tạo hộp tự chế bằng carton

 

Thiết bị chụp ảnh lưu giữ:

– Để chụp được hình ảnh của chúng. Bạn cần có một chiếc máy ảnh có độ zoom tốt và có trang bị bộ lọc ánh sáng. 

Tuyệt đối không nên:

– Quan sát bằng mắt thường.

– Quan sát bằng ống nhòm, kính thiên văn không có bộ lọc ánh sáng.

 

Các hình ảnh đẹp của hiện tượng nhật thực

Nhật thực nằm trên đỉnh của bức tượng Tổng lãnh thiên thần Michel, được đặt tại mái vòm của lâu đài Schwerin.

 

Ảnh được chụp tại North Shields, đông bắc nước Anh.

Hiện tượng mặt trời bị che khuất trên đỉnh chiếc thuyền buồm tại tòa nhà công cộng Cullercoats Watch House.

 

Hiện tượng mặt trời bị che khuất khi quan sát tại trung tâm thành phố Malmö ở Thụy Điển.
Trong hình là tượng Kỵ sĩ Khải huyền của nghệ sĩ Björn Nörgaard lừng danh.

 

Hiện tượng mặt trời bị che khuất một phần trên đỉnh biểu tượng ngôi sao
trên đỉnh tòa nhà Đại học Quốc gia Moskva ở Nga.

 

TOP đồng hồ Casio NAM bán chạy

Nhật thực một phần được chụp tại Beirut của Lebanon.

 

Người dân của đất nước Dubai đang “chiêm ngưỡng” hiện tượng “kỳ lạ” thông qua kính thiên văn học.

 

Sự xuất hiện vô tình của chú chim ở Patna, Ấn Độ đã làm nên một kiệt tác.

 

Khoảnh khắc ghi lại hình ảnh nhật thực cùng những người dân lao động ở Gurgaon, Ấn Độ.

 

Nhật thực hình khuyên được chụp tại tòa tháp cao nhất thế giới Burj Khalifa ở Dubai

 

Kết lại

Nhật thực hoàn toàn không phải là “ngày tận thế” của nhân loại như người xưa từng nói. Đây chỉ là hiện tượng khoa học bình thường trong vũ trụ mà thôi. 

Hãy chọn những thiết bị nhìn ngắm chuyên dụng để quan sát nhật thực toàn phần, một phần, hình khuyên… một cách an toàn nhất, không làm tổn thương đến đôi mắt của mình và những người thân yêu!

 

Nguồn tin tham khảo:

Bách Khoa Toàn Thư Điện Tử

https://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%E1%BA%ADt_th%E1%BB%B1c

Báo điện tử VnExpress

 

Tin tức liên quan:

▸ Núi lửa là gì, Việt Nam có không, 15 núi lửa phun trào lớn nhất

▸ Sa mạc là gì? 10 sa mạc lớn nhất thế giới và cách sinh tồn

▸ Nguyệt thực toàn phần, một phần là gì, xảy ra khi nào?

Hồng Thy