Incabloc là gì? Cơ chế chống sốc ẩn giấu trên đồng hồ cơ

Bạn có biết rằng đồng hồ cơ cũng có một hệ thống hấp thụ chấn động giống như túi khí trên ô tô? Đó chính là Incabloc. Vậy Incabloc là gì và tại sao mọi thương hiệu đồng hồ cao cấp đều sử dụng nó? Câu chuyện về phát minh này sẽ khiến bạn kinh ngạc!

MỤC LỤC › Incabloc là gì? 1. Giải mã 5 bộ phận chính của Incabloc 2. Hệ thống Incabloc hoạt động như thế nào? › So sánh Incabloc, Etachoc, Diashock và Parashock › Một số thông tin khác về Incabloc 1. Lịch sử ra đời 2. Nguyên vật liệu để làm linh kiện trong hệ thống Incabloc 3. Nếu đồng hồ không có Incabloc thì sao? 4. Cách nhận biết đồng hồ có hệ thống chống sốc Incabloc

Incabloc là gì?

Incabloc là cơ chế chống sốc được phát minh tại Thụy Sỹ năm 1933, có nhiệm vụ bảo vệ trục bánh xe cân bằng và vòng bi chân kính trong đồng hồ cơ. Hệ thống này hoạt động bằng cách hấp thụ và phân tán năng lượng từ các cú va đập, giúp đồng hồ không bị hỏng khi rơi hoặc va chạm mạnh.

Đồng hồ cơ thường phải đối mặt với các cú sốc do vận động mạnh và di chuyển nhanh. Những tác động này khiến trục quay và vòng bi của bánh xe cân bằng bị hư hỏng liên tục. Hậu quả là đầu trục bánh lắc dễ bị hỏng, các chân kính bảo vệ bị đẩy ra ngoài, gây suy giảm đáng kể hiệu suất, tăng ma sát và cuối cùng dẫn đến hỏng máy.

Vì vậy, sự ra đời của Incabloc đã trở thành một giải pháp thông minh và hiệu quả, giúp hạn chế hư hỏng, giảm chi phí sửa chữa không đáng có, đồng thời trở thành một phần không thể thiếu trong hầu hết các đồng hồ Thuỵ Sỹ ngày nay.

1. Giải mã 5 bộ phận chính của Incabloc

Bạn đã bao giờ tự hỏi làm thế nào một hệ thống nhỏ bé lại có thể bảo vệ hiệu quả đến vậy? Câu trả lời nằm ở 5 bộ phận được thiết kế tinh xảo:

• Block (Khuôn): Tưởng tượng đây như khung xe hơi, chịu trách nhiệm hấp thụ áp lực từ các cú sốc và va đập, bảo vệ “trái tim” của đồng hồ.
• Bushing (Ống lót ổ trục): Hoạt động như một lớp đệm bảo vệ, tương tự như đệm giày thể thao. Nó tạo ra lớp bảo vệ cho trục chuyển động, ngăn chặn sự mài mòn do ma sát liên tục.
• Chân kính (End Stone/Capstone): Đặt ở cuối trục, nơi lò xo chống sốc tác động. Bộ phận này giảm ma sát cho toàn bộ chuyển động cơ học, tương tự như dầu bôi trơn trong động cơ xe.
• Lò xo Lyre: Được đặt tên theo nhạc cụ cổ đại vì hình dáng đặc trưng, lò xo này là “người anh hùng thầm lặng” cho phép trục bánh lắc di chuyển linh hoạt theo nhiều hướng khi có tác động. Nó hoạt động tương tự như hệ thống giảm xóc trên xe, hấp thụ và phân tán năng lượng từ các cú sốc.
• Pierced Jewel (Chân kính có lỗ xuyên tâm): Đây là viên ruby tổng hợp được thiết kế đặc biệt với lỗ xuyên tâm, cho phép lò xo chống sốc hoạt động mà không ảnh hưởng đến chức năng của chân kính.

Cấu tạo của Incabloc

2. Hệ thống Incabloc hoạt động như thế nào?

Bạn có thể tưởng tượng một hệ thống nhỏ bé chỉ vài milimet lại có thể bảo vệ đồng hồ của bạn khỏi những cú va đập mạnh như thế nào không? Đó chính là điều kỳ diệu của Incabloc.

Khi một cú sốc xảy ra, các lò xo sẽ cho phép các chân kính và trục xoay di chuyển một cách nhẹ nhàng. Trong quá trình này, bánh xe cân bằng sẽ tiếp xúc với một bộ phận cố định của vỏ để hấp thụ và phân phối năng lượng từ cú va đập. Sau khi cú sốc kết thúc, lò xo sẽ đưa các chân kính và trục quay trở lại vị trí ban đầu của chúng. Cụ thể, qua hai giai đoạn như sau: 

• Giai đoạn 1: Khi một cú sốc xảy ra, năng lượng của cú va đập sẽ được hấp thụ hoàn toàn bởi khối đệm. Điều này giúp bảo vệ các bộ phận quan trọng bên trong đồng hồ khỏi tổn thương do lực tác động.
• Giai đoạn 2: Hệ thống Incabloc lập tức hoạt động, giúp ngăn chặn trục bánh lắc bị chèn khi va đập, đồng thời giữ chân kính ổn định, không bị bung ra. Điều này giữ cho các bộ phận quan trọng của đồng hồ vẫn hoạt động một cách chính xác và ổn định sau những cú sốc, đảm bảo độ chính xác và độ bền của đồng hồ trong thời gian dài.

Bạn có thể xem video dưới đây để hiểu rõ hơn về nguyên lý hoạt động của hệ thống chống sốc này.

Video mô phỏng nguyên lý hoạt động của Incabloc

So sánh Incabloc, Etachoc, Diashock và Parashock

Incabloc, Etachoc, Diashock và Parashock là các hệ thống chống sốc được sử dụng trong ngành công nghiệp đồng hồ để bảo vệ các linh kiện quan trọng khỏi hư hỏng khi gặp các cú sốc và rung động. Dưới đây là một so sánh giữa chúng:

Tên hệ thống	Incabloc	Etachoc (ETA)	Diashock	Parashock
Nơi sản xuất	Tại Thuỵ Sỹ bởi kỹ sư Fritz Marti và Georges Braunschweig	Sản xuất nội bộ của ETA (SWATCH Group) tại Thuỵ Sỹ	Hệ thống chống sốc được Seiko phát triển tại Nhật Bản	Hệ thống chống sốc độc quyền của Citizen tại Nhật Bản
Cấu tạo	Gồm 5 thành phần: – Khuôn (Block) – Ống lót ổ trục (Bushing)  – Chân kính tròn có lỗ xuyên tâm (Pierced Jewel hoặc Hole Jewel)  – Chân kính (Endstone hoặc Capstone)  – Lò xo Lyre (Lyre Spring)	Gồm 5 thành phần: – Lò xo 3 nhánh (3 Prong spring)  – Chân kính (Cap Jewel /End stone) – Chân kính tròn có lỗ xuyên tâm (Pierced Jewel hoặc Hole Jewel) – Khuôn (Block) – Ống lót ổ trục (Bushing)	Gồm 3 thành phần: – Lò xo chịu sốc (Shock Absorber Spring) – Chân kính chịu sốc (Shock Absorber Jewel) – Khung kính chịu sốc (Jewel Setting)	Gồm 4 thành phần:  – Chân kính chống sốc (Shock Jewel) – Lò xo (Spring) – Chốt giữ lò xo (Spring Retainer) – Khung giữ (Bridge)
Thương hiệu sử dụng	Sử dụng trong các đồng hồ Thuỵ Sỹ, đặc biệt là ở đồng hồ xa xỉ như Tissot, Rado, Doxa, Frederique Constant, …	Thường sử dụng trong các bộ máy ETA 2836 và ETA 2824 hoặc mẫu đồng hồ có giá thành thấp	Đặc trưng của đồng hồ Seiko và được sử dụng rộng rãi trong nhiều dòng sản phẩm của hãng	Được sử dụng trong các đồng hồ Citizen, đặc biệt là trong các dòng sản phẩm thể thao và hoạt động ngoài đời

Phân loại các hệ thống chống sốc đang có trên thị trường đồng hồ

Một số thông tin khác về Incabloc

Ngoài cơ chế hoạt động, hệ thống Incabloc còn có nhiều khía cạnh thú vị ít người biết đến. Từ lịch sử ra đời, vật liệu chế tạo đến hậu quả nếu đồng hồ không được trang bị cơ chế này, tất cả đều góp phần khẳng định tầm quan trọng của cơ chế chống sốc này trong ngành chế tác đồng hồ.

1. Lịch sử ra đời

Hành trình của Incabloc bắt đầu từ một vấn đề cốt lõi: đồng hồ cơ quá dễ hỏng khi va đập. Chỉ cần một cú rơi nhẹ, trục bánh cân bằng có thể gãy ngay lập tức. Đây là vấn đề lớn mà Fritz Marti – một kỹ sư Thụy Sỹ tài năng – quyết tâm giải quyết.

Những bước đột phá quan trọng:

• 1928: Fritz Marti phát minh phiên bản đầu tiên của Incabloc
• 1929: Hệ thống nhận bằng sáng chế Thụy Sỹ đầu tiên
• 1931: Marti và Georges Braunschweig thành lập công ty Porte-Echappement Universel SA
• 1933: Phiên bản cải tiến của Incabloc được cấp bằng sáng chế chính thức

Ban đầu, thiết kế sử dụng hai đai đàn hồi phức tạp. Sau đó, các kỹ sư đã cải tiến thành một đai đàn hồi duy nhất – đơn giản hơn nhưng hiệu quả hơn nhiều.

Thành công đến nhanh chóng. Chỉ 2 năm sau khi ra mắt, đã có hơn 300.000 thiết bị Incabloc được sản xuất. Ngày nay, hầu hết đồng hồ cơ Thụy Sỹ cao cấp đều được trang bị hệ thống này, đặc biệt là các mẫu được chứng nhận COSC (Viện Kiểm Tra Chính Thức Thụy Sỹ về Đồng Hồ).

Bạn có thể nhận ra chứng nhận này qua dòng chữ “Certified Chronometer” trên mặt số – dấu hiệu của một chiếc đồng hồ chất lượng cao và chính xác.

Certified Chronometer Automatic là chứng nhận COSC được ghi chú trên mặt đồng hồ

2. Nguyên vật liệu để làm linh kiện trong hệ thống Incabloc

Các linh kiện trong hệ thống Incabloc thường được làm từ các vật liệu chất lượng cao để đảm bảo tính chính xác và độ bền. Dưới đây là một số nguyên vật liệu phổ biến được sử dụng:

• Hợp kim Durnico: Được sử dụng cho lò xo Lyre (Lyre Spring), hợp kim này có độ bền mạnh mẽ và độ cứng cao.
• Ruby tổng hợp: Ruby tổng hợp được sử dụng cho chân kính bảo vệ sốc (Pierced Jewel) và chân kính mũ (Cap Jewel) với đặc tính cứng, cung cấp khả năng chịu ma sát tốt.
• Hợp kim đồng thau: Sử dụng cho khuôn (Block) và đai giữ (Chaiton), hợp kim này có độ linh hoạt cao, giúp điều chỉnh và thích nghi với biến động trong quá trình hoạt động của đồng hồ.
• Nickel và Vàng: Được sử dụng cho việc mạ phủ các linh kiện để bảo vệ khỏi ăn mòn và tăng tính thẩm mỹ.

3. Nếu đồng hồ không có Incabloc thì sao?

Đồng hồ không có Incabloc gặp 4 vấn đề chính: dễ vỡ khi va đập, sai số thời gian lớn, chi phí bảo dưỡng cao và tuổi thọ giảm đáng kể.

Dễ vỡ khi va đập: Khi đồng hồ bị rơi hoặc va chạm mạnh, trục bánh xe cân bằng có thể bị gãy ngay lập tức, khiến đồng hồ ngừng hoạt động hoàn toàn. Thực tế cho thấy, chỉ cần một cú rơi từ độ cao 1 mét xuống nền cứng cũng có thể gây ra hư hỏng nghiêm trọng cho đồng hồ không có Incabloc. Các chuyên gia của chúng tôi đã ghi nhận nhiều trường hợp trục bánh xe cân bằng bị gãy hoàn toàn sau khi đồng hồ vô tình bị rơi từ bàn làm việc xuống sàn.

Sai số thời gian: Ngay cả với những va chạm nhỏ trong sinh hoạt hàng ngày, trục có thể bị cong vênh nhẹ, dẫn đến bánh xe cân bằng không còn quay đều, gây sai số thời gian nghiêm trọng. Theo số liệu thống kê, đồng hồ không có hệ thống chống sốc có thể chạy sai lệch từ 30 giây đến vài phút mỗi ngày sau khi trải qua các tác động nhỏ lặp đi lặp lại. Hiện tượng này đặc biệt phổ biến ở những người có lối sống năng động hoặc thường xuyên tham gia các hoạt động thể thao.

Tuổi thọ giảm đáng kể: Các bộ phận không được bảo vệ sẽ chịu nhiều áp lực và ma sát hơn, khiến đồng hồ xuống cấp nhanh chóng. Theo kinh nghiệm từ bộ phận bảo dưỡng của Đồng Hồ Hải Triều, đồng hồ không có Incabloc thường có tuổi thọ ngắn hơn 30-40% so với đồng hồ được trang bị hệ thống chống sốc. Điều này đặc biệt đáng tiếc đối với những chiếc đồng hồ có giá trị cao, vốn được kỳ vọng sẽ trở thành món đồ truyền đời.

Chi phí bảo dưỡng cao: Chi phí thay thế trục bánh xe cân bằng cao vì đây là công đoạn phức tạp nhất trong sửa chữa đồng hồ, dao động từ 2-3 triệu đồng đối với dòng phổ thông, và lên đến hàng chục triệu đồng với các thương hiệu cao cấp. Ngoài ra, thời gian chờ đợi để nhận được linh kiện thay thế từ nhà sản xuất cũng có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, khiến bạn không thể sử dụng đồng hồ trong thời gian này.

Ngoài ra, thiếu đi Incabloc cũng ảnh hưởng đến trải nghiệm của người dùng. Trong thực tế, đồng hồ không có hệ thống chống sốc này sẽ đòi hỏi người dùng phải cực kỳ cẩn thận khi sử dụng. Đơn giản như việc đeo đồng hồ trong các hoạt động thể thao hoặc làm việc cũng có thể gây hại cho bộ máy.

4. Cách nhận biết đồng hồ có hệ thống chống sốc Incabloc

Ghi chú trên mặt số hoặc bộ máy: Nhiều đồng hồ sẽ in dòng chữ “Incabloc” hoặc “Shock Protected” trên mặt số hoặc trên bộ máy. Việc này thường được sử dụng như một điểm bán hàng vì hệ thống chống sốc là một tính năng quan trọng.

Dòng chữ Incabloc được in trên mặt số của một mẫu đồng hồ Emperor – Thuỵ Sỹ

Kiểm tra tài liệu kỹ thuật: Trong các tài liệu kỹ thuật hoặc giấy chứng nhận đi kèm với đồng hồ, thường có ghi rõ loại hệ thống chống sốc được sử dụng. Nếu đồng hồ sử dụng Incabloc, điều này sẽ được đề cập cụ thể.

Quan sát hình dạng đặc trưng: Hệ thống Incabloc có hình dạng rất đặc trưng giống như chữ “lyre” (đàn lia) hoặc móng ngựa. Nếu bạn mở nắp sau đồng hồ và quan sát bộ máy (với bộ máy trong suốt, bạn có thể nhìn thấy trực tiếp), bạn sẽ thấy một chi tiết kim loại hình lyre ở vị trí của bánh cân bằng (balance wheel).

Vị trí lắp đặt: Hệ thống Incabloc thường được lắp đặt tại trục của bánh cân bằng (balance wheel). Có thể nhìn thấy rõ nếu bạn quan sát phần trên của bộ máy, đặc biệt là xung quanh bánh cân bằng đang dao động.

Lưu ý bổ sung:

• Không phải tất cả các hệ thống chống sốc đều là Incabloc. Các hãng đồng hồ cũng sử dụng các hệ thống khác như Kif, Diashock, Parashock, Nivachoc, v.v.
• Hầu hết các đồng hồ Thụy Sỹ chất lượng cao đều sử dụng hệ thống chống sốc, nhưng không nhất thiết phải là Incabloc.
• Để xác định chính xác, tốt nhất nên đưa đồng hồ đến thợ đồng hồ chuyên nghiệp để kiểm tra.

Kết luận

Qua bài viết này, bạn đã hiểu được tầm quan trọng của Incabloc – công nghệ nhỏ bé nhưng có vai trò vô cùng lớn trong việc bảo vệ đồng hồ cơ. Đây không chỉ là một bộ phận kỹ thuật, mà còn là minh chứng cho sự tinh xảo và tâm huyết của ngành chế tác đồng hồ Thụy Sỹ.

Khi bạn đầu tư vào một chiếc đồng hồ cơ cao cấp, hãy nhớ rằng bên trong vẻ đẹp sang trọng ấy là những công nghệ tiên tiến như Incabloc, âm thầm bảo vệ “trái tim” của đồng hồ qua năm tháng.

Bạn đang sở hữu hoặc quan tâm đến mẫu đồng hồ cơ nào? Hãy kiểm tra xem nó có được trang bị Incabloc hay hệ thống chống sốc tương tự không nhé! Đồng Hồ Hải Triều luôn sẵn sàng tư vấn để bạn có thể lựa chọn sản phẩm phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng.

Xem thêm các công nghệ trên đồng hồ:

• Zaratsu Grand Seiko – Nghệ thuật đánh bóng thủ công “ăn tiền”
• Duratect – Công nghệ làm cứng bề mặt độc quyền của Citizen
• Hé lộ cơ chế đằng sau đòn bẩy ma thuật Magic Lever của Seiko

An Như