Là một người yêu thích trang sức, chắc hẳn bạn đã từng bị thu hút bởi vẻ đẹp độc đáo của trang sức tráng men rực rỡ sắc màu. Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực phụ kiện, Trang Sức Hải Triều sẽ cùng bạn lật mở cuốn từ điển thuật ngữ trang sức để khám phá chủ đề phủ men đầy thú vị này và tìm được cho mình thiết kế ưng ý nhất!
Trang sức tráng men là gì?
Trang sức tráng men là thuật ngữ dùng để mô tả một kỹ thuật chế tác trang sức xuất hiện từ thế kỷ 13 trước công nguyên trong các nền văn minh cổ đại để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật đồ trang sức tuyệt đẹp.
Kỹ thuật này được thực hiện bằng việc nung chảy một hợp chất thủy tinh dạng bột có màu, chằng hạn như cát thạch anh, oxit sắt, oxit kali và borax lên bề mặt ở nhiệt độ rất cao, thường là từ 1300 đến 1600°F. Tùy theo nhiệt độ sẽ khiến lớp men phủ có màu trong mờ đến đục.
Quá trình nung ở nhiệt độ cao giúp bột men tan chảy và bám chặt vào kim loại, khi nguội sẽ tạo thành bề mặt cứng, bóng và mịn. Nhiệt độ cao hơn tạo ra lớp men trong hơn và trong mờ hơn. Còn nhiệt độ thấp mang lại màu dễ chịu cho những người thích các sắc thái đặc, đục.
Khám phá quy trình 5 bước để tạo nên một món trang sức tráng men hoàn hảo
Ngày nay, kỹ thuật này vẫn rất phổ biến trong ngành công nghiệp trang sức vì nó có vẻ ngoài rực rỡ, đầy màu sắc bắt mắt.
Làm đồ trang sức men đúng cách đòi hỏi kỹ năng và sự khéo léo tuyệt vời. Các kỹ thuật tráng men mà thợ kim hoàn sử dụng sẽ quyết định sản phẩm có đẹp và lộng lẫy hay không. Chất lượng thủ công càng cao thì giá trị của sản phẩm càng lớn.
Một cái nhìn sâu sắc về lịch sử trang sức tráng men sống động
Lịch sử trang sức tráng men là một câu chuyện dài và phong phú, phản ánh sự tiến bộ của kỹ thuật thủ công, sự sáng tạo nghệ thuật và vai trò văn hóa của trang sức qua từng thời kỳ.
- Thời kỳ Cổ đại
Người Ai Cập cổ sử dụng kỹ thuật tráng men để trang trí đồ trang sức như vòng cổ, vòng tay, bùa hộ mệnh và các đồ vật nghi lễ. Men thường được sử dụng để tạo các màu sắc sống động, đặc biệt là màu xanh lam tượng trưng cho thần thánh và sự tái sinh.
Người Sumer và Akkad dùng men để tô điểm trên các mảng trang sức gắn đá quý. Kỹ thuật tráng men xuất hiện trên các đồ vật trang sức và nghệ thuật với mục đích trang trí và thể hiện địa vị xã hội.
- Thời kỳ Hy Lạp và La Mã cổ đại
Người Hy Lạp sử dụng men trong việc trang trí đồ trang sức và vật dụng. Các thiết kế thường lấy cảm hứng từ thiên nhiên như hoa, lá, và động vật.
Tráng men được người La Mã dùng phổ biến trong phụ kiện và đồ dùng cá nhân như ghim cài, nhẫn và mặt dây chuyền.
- Thời Trung cổ
Trong thời kỳ này, trang sức tráng men phát triển mạnh với các thiết kế phức tạp lấy cảm hứng từ nghệ thuật Kitô giáo. Trang sức thường mang tính biểu tượng tôn giáo, chẳng hạn như thánh giá và huy hiệu được kết hợp men nhiều màu sắc với vàng.
- Thời kỳ Baroque và Rococo
Trường phái Baroque biến tinh thần phong cách trang sức tráng men trở nên xa hoa hơn khi kết hợp với đá quý và kim loại quý.
Trong thời kỳ Rococo, trang sức tráng men với thiết kế nhẹ nhàng, uốn lượn và thanh lịch cùng gam màu sắc pastel. Lớp phủ men ở thời kỳ này mang phong cách thiên nhiên, hoa lá và động vật tương tự thời kỳ Hy Lạp và La Mã.
- Thời kỳ Victoria
Trang sức men trở thành một phần của thời trang phổ thông từ các thiết kế tinh tế đến các mẫu công nghiệp sản xuất hàng loạt. Vòng cổ, trâm cài và mặt dây chuyền là các loại trang sức phổ biến.
- Thời kỳ Art Nouveau
René Lalique là một trong những nghệ sĩ hàng đầu của phong trào Art Nouveau. Ông được biết đến với những tác phẩm thủy tinh tráng men độc đáo, bao gồm đồ trang sức, bình hoa, và các vật dụng trang trí nội thất.
Lalique đã cách mạng hóa nghệ thuật thủy tinh bằng cách sử dụng các kỹ thuật mới và những hình ảnh sáng tạo, mang đến một làn gió mới cho thế giới nghệ thuật đương thời.
Đặc biệt, chiếc trâm cài áo Dragonfly Women Brooch được coi là kiệt tác trang sức thời kỳ Art Nouveau. Nổi bật với hình dáng người phụ nữ và đôi cánh chuồn chuồn thể hiện sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên.
Hình tượng người phụ nữ hòa quyện cùng côn trùng, tượng trưng cho sự tinh tế, thanh thoát và huyền bí. Men plique-à-jour được dùng để tạo hiệu ứng trong suốt giống như kính màu, làm nổi bật đôi cánh của chuồn chuồn.
Cận cảnh chiếc trâm cài áo hình chuồn chuồn của Rene Lalique ra mắt tại Triển lãm Thế giới Paris năm 1900. Sự kiện trình làng này được coi là khoảnh khắc đỉnh cao trong sự nghiệp của René Lalique và là động lực đưa ông lên vị thế của một thợ kim hoàn bậc thầy
- Thế kỷ 20 đến nay
Thời kỳ Art Deco được thống trị bởi các thiết kế tráng men mang tính hình học và phong cách hiện đại, thường kết hợp với đá quý như kim cương và ngọc lục bảo. Kỹ thuật tráng men Guilloche được sử dụng rộng rãi trong đồng hồ cao cấp và trang sức.
Trang sức tráng men tiếp tục được ưa chuộng trong thế kỷ 21 với sự kết hợp giữa kỹ thuật truyền thống và công nghệ hiện đại.
Tiêu biểu là mặt dây chuyền trứng Fabergé huyền thoại lấy cảm hứng từ những quả trứng phục sinh của Hoàng gia Nga. Đây là minh chứng cho sức hấp dẫn lâu dài của đồ trang sức tráng men và sức hấp dẫn vượt thời gian của nghệ thuật Fabergé.
Điểm mặt 7 kỹ thuật tráng men phổ biến trên trang sức
1. Cloisonne
Cloisonné là một kỹ thuật trang trí kim loại cổ xưa và tinh xảo, kết hợp giữa sự tỉ mỉ của kim hoàn và vẻ đẹp của thủy tinh màu.
Để tạo ra một tác phẩm cloisonne, các nghệ nhân sẽ sử dụng những sợi kim loại quý như vàng, bạc hoặc đồng để tạo thành các vách ngăn nhỏ li ti, gọi là cloisons. Những cloison này được uốn cong và hàn lại với nhau để tạo thành các hình dạng và hoa văn mong muốn.
Sau đó, các ô trống bên trong được lấp đầy bằng men thủy tinh màu. Cuối cùng, tác phẩm được nung ở nhiệt độ cao để men chảy đều và tạo thành một bề mặt nhẵn bóng.
Mặc dù nguồn gốc của nghệ thuật này có thể là từ Trung Đông, nhưng cloisonne Trung Quốc là loại nổi tiếng nhất và được lan truyền khắp thế giới, đặc biệt là ở Nhật Bản, Nga, và nhiều nước châu Âu, tạo nên những phong cách và đặc trưng riêng.
Kỹ thuật này được tìm thấy trong tranh khảm Byzantine bên trong Vương cung thánh đường Saint Mark ở Venice và trong đồ trang sức Sa hoàng Nga.
2. Champleve
Champleve có nghĩa là “cánh đồng nhô lên”. Quy trình tráng men này yêu cầu bề mặt được chạm khắc, hoặc dập khuôn tiết trước khi tráng men.
Men dạng bột được nung thành họa tiết làm nổi bật họa tiết đó. Các quy trình sau đó bao gồm cắt kim loại đi để bằng phẳng với phần trên cùng của kim loại chưa được chạm khắc tương tự như thành mỏng được sử dụng trong Cloisonné.
3. Plique a Jour
Plique a Jour là một sự đổi mới quan trọng trong việc phát triển tính thẩm mỹ theo trường phái Tân nghệ thuật trong trang sức. Kỹ thuật này bao gồm việc tạo ra các mẫu bằng cách sử dụng men trong suốt hoặc mờ được áp dụng cho khung kim loại, thường là vàng, bạc hoặc các kim loại quý khác.
Sau khi nung, men chỉ bám vào các vách ngăn tạo ra độ trong suốt giống như hiệu ứng kính màu của nhà thờ. Kỹ thuật này được áp dụng phổ biến với mặt dây chuyền và khuyên tai.
4. Guilloche
Guilloché là một kỹ thuật trang trí bề mặt kim loại vô cùng tinh xảo, kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật khắc và tráng men. Quá trình này tạo ra những họa tiết hoa văn cầu kỳ, lấp lánh, mang đến vẻ đẹp độc đáo và sang trọng cho sản phẩm.
Sự kết hợp mới giữa khắc và tráng men này đã đánh dấu sự ra đời của Guilloche với hiệu ứng thủy tinh, phát sáng và có màu sắc phong phú trên bề mặt kim loại.
5. Basse – Taille
Là kỹ thuật tráng men trong đó bề mặt kim loại, thường là vàng hoặc bạc đã được khắc hoặc chạm nổi thấp và sau đó phủ lên lớp men thủy tinh trong mờ.
Kỹ thuật này làm nổi bật sự tương tác giữa ánh sáng và bóng tối trên thiết kế low-cut nhưng vẫn mang lại cho vật thể một tông màu rực rỡ. Được phát triển ở Ý vào thế kỷ 13, kỹ thuật tráng men Basse-taille đặc biệt phổ biến ở châu Âu trong thời kỳ Gothic và Phục hưng.
6. Painted Enamel
Men vẽ là một kỹ thuật trang trí bề mặt kim loại bằng cách vẽ trực tiếp lên lớp men còn ướt. Khác với men Limoges, nơi lớp men được nung nhiều lớp để tạo ra hiệu ứng màu sắc sâu, men vẽ tập trung vào việc tạo ra các họa tiết, hình ảnh bằng cách sử dụng cọ vẽ và màu men.
Kỹ thuật men vẽ đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều nền văn hóa trên thế giới, từ châu Âu đến châu Á. Mặc dù kỹ thuật men vẽ đã xuất hiện từ thế kỷ 15, nhưng nó không được phổ biến rộng rãi cho đến khi phương pháp tráng men ngược Limoges được phát triển.
7. Limoges Enamel
Men Limoges là một loại men rất tinh xảo sử dụng kỹ thuật sơn men lên bề mặt kim loại. Kỹ thuật này được hoàn thiện tại thành phố Limoges, Pháp vào thế kỷ 15.
Kỹ thuật sơn men nhiều lớp là yếu tố làm nên sự độc đáo của men Limoges. Các nghệ nhân sẽ phủ lớp men sẫm màu trước, sau đó chồng lên những lớp men trong suốt mỏng để tạo ra hiệu ứng màu sắc sâu lắng, tinh tế.
Men Limoges đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và đạt đến đỉnh cao vào thế kỷ 18 và 19. Các sản phẩm làm từ men Limoges trở thành biểu tượng của sự sang trọng và quý phái, được ưa chuộng bởi giới quý tộc và tầng lớp thượng lưu.
Trang sức tráng men có thực sự xứng với lời ngợi ca tuyệt vời?
1. Ưu điểm
- Chất lượng và tính nghệ thuật, thẩm mỹ cao
Đồ trang sức tráng men nổi bật với sự phong phú về màu sắc và hoa văn. Nhờ kết hợp men và kim loại, người thợ có thể tạo ra những thiết kế đa dạng từ màu sắc tươi sáng đến các tông màu nhẹ nhàng, tạo ra những món đồ trang sức độc đáo.
Lớp men có thể mang lại hiệu ứng màu sắc bắt mắt, dễ dàng thu hút ánh nhìn và tạo điểm nhấn cho người đeo.
Việc chế tác đồ trang sức tráng men yêu cầu nhiều công đoạn tỉ mỉ và đòi hỏi tay nghề cao. Mỗi bước trong quá trình làm đồ trang sức, từ việc chuẩn bị men, tráng men, nung men cho đến hoàn thiện sản phẩm đều cần độ chính xác tuyệt đối. Điều này đảm bảo sản phẩm cuối cùng không chỉ đẹp mà còn bền vững.
- Tính cá nhân hóa
Màu sắc của men có thể được chọn lựa phù hợp với sở thích cá nhân của người sử dụng, hay thậm chí được làm theo yêu cầu cụ thể để tạo ra những món đồ trang sức mang dấu ấn riêng. Đây là một yếu tố quan trọng khi khách hàng muốn sở hữu những món đồ độc nhất vô nhị.
Chiêm ngưỡng vẻ dịu dàng của hoa tai Sokolov làm từ bạc 925, phủ thêm lớp mạ rhodium quý giá. Được biết, hoa tai này đến từ bộ sưu tập FIORE. Tại đây, các nhà thiết kế đã kết hợp men hồng và ngọc trai hồng tự nhiên trong từng sản phẩm
Khám phá ngay: Sokolov – Trang sức Vàng & Bạc hàng đầu thế giới | Since 1993
- Giá trị sưu tầm
Những món đồ trang sức tráng men thủ công thường có giá trị sưu tầm cao. Với kỹ thuật làm đồ thủ công đặc biệt, mỗi sản phẩm là duy nhất và có tính đặc thù riêng biệt. Điều này khiến chúng không đơn thuần là trang sức mà còn là món đồ có giá trị trong bộ sưu tập.
- Thích hợp với nhiều phong cách
Từ những họa tiết hoa văn mềm mại, tinh tế đến các thiết kế sắc nét, mạnh mẽ, trang sức tráng men dễ dàng phù hợp với nhiều phong cách thời trang khác nhau. Điều này làm tăng tính linh hoạt và sự phù hợp với nhiều đối tượng người tiêu dùng.
Độc đáo, tinh xảo và đa dạng phong cách. Mỗi món trang sức là một tác phẩm nghệ thuật thủ công, mang đến vẻ đẹp riêng biệt cho người sở hữu
- Thích hợp làm quà tặng mang ý nghĩa sâu sắc
Đồ trang sức tráng men, đặc biệt là các sản phẩm làm từ vàng hoặc bạc, thường có thiết kế đẹp mắt và chất lượng cao, khiến chúng trở thành món quà đặc biệt và ý nghĩa trong các dịp đặc biệt như sinh nhật, lễ kỷ niệm, đám cưới, hay các sự kiện quan trọng khác.
Nhờ vào tay nghề thủ công tinh xảo, mỗi món đồ không chỉ mang giá trị vật chất mà còn là biểu tượng của tình cảm và sự trân trọng đối với người nhận.
2. Nhược điểm
- Chi phí sản xuất cao
Việc chế tác đồ trang sức vàng, bạc phủ men đòi hỏi quá trình sản xuất phức tạp, bao gồm nhiều công đoạn thủ công tỉ mỉ.
Các nghệ nhân phải thực hiện từng bước một cách chính xác để đảm bảo chất lượng sản phẩm, từ việc tráng men, nung men đến hoàn thiện thiết kế. Quá trình này không chỉ mất thời gian mà còn yêu cầu kỹ năng cao, làm cho chi phí sản xuất tăng lên đáng kể.
- Dễ bị hư hại dưới tác động mạnh
Mặc dù đồ chúng có độ bền tương đối tốt, lớp men trên bề mặt có thể dễ dàng bị bong tróc hoặc nứt nếu bị va đập mạnh hoặc tiếp xúc với các vật sắc nhọn.
- Tránh tiếp xúc với hóa chất
Đồ trang sức tráng men cần tránh tiếp xúc với các hóa chất mạnh như nước hoa, xà phòng, thuốc tẩy, hay các chất tẩy rửa khác, vì những hóa chất này có thể làm hỏng lớp men, gây phai màu hoặc biến dạng.
Người sử dụng cần phải cẩn thận trong việc đeo và bảo quản để tránh làm hư hỏng lớp men
Giải đáp các thắc mắc thường gặp về trang sức tráng men?
1. Trang sức tráng men có tuổi thọ bao lâu?
Với sự chăm sóc cẩn thận, đồ trang sức tráng men có thể tồn tại từ vài thập kỷ đến cả thế kỷ, đặc biệt là khi được làm thủ công với kỹ thuật tráng men chất lượng cao.
Những món đồ trang sức này không chỉ có giá trị về mặt thẩm mỹ mà còn có giá trị lâu dài về mặt sưu tầm, có thể trở thành những món đồ di sản gia đình nếu được bảo quản tốt.
2. Trang sức tráng men có đắt không?
Trang sức tráng men có thể không quá đắt so với các loại trang sức làm từ kim loại quý hoặc đá quý, mức giá của chúng dao động tùy thuộc phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm chất liệu sử dụng, thương hiệu, quy trình chế tác thủ công hay hàng loạt, và loại phụ kiện.
Đối với đồ trang sức tráng men thủ công, sản phẩm thường có giá cao hơn vì đòi hỏi nhiều công sức và thời gian hơn để hoàn thiện. Trong khi các món đồ sản xuất hàng loạt có giá thấp hơn vì quy trình sản xuất nhanh chóng và chi phí trên từng món thấp hơn.
Đối với trang sức tráng men cổ, đặc biệt là những món đồ có từ thời kỳ trước sẽ có giá trị rất cao. Vì chúng mang giá trị nghệ thuật và lịch sử đáng kể, do đó giá cả của chúng có thể cao hơn nhiều so với trang sức tráng men thông thường.
3. Loại hình trang sức tráng men nào đang lên ngôi hiện nay?
Trang sức tráng men hiện nay đang được ưa chuộng mạnh mẽ và trở thành một xu hướng trong ngành công nghiệp trang sức, đặc biệt là khi các thương hiệu đình đám như Tiffany & Co., Van Cleef & Arpels, Bvlgari và Sokolov đưa công nghệ chế tác vào những bộ sưu tập của họ.
- Phong cách sang trọng, hiện đại và nổi bật
Nhà mốt đình đám của Ý – Bvlgari đã trình làng bộ sưu tập “Serpenti” nổi tiếng sử dụng hình tượng rắn – biểu tượng của sự tái sinh và quyến rũ.
Kỹ thuật tráng men được sử dụng để tạo ra các lớp rắn có màu sắc phong phú như xanh ngọc lục bảo, hồng ngọc hoặc bóng.
Vòng đeo tay đồng hồ Bvlgari hấp dẫn thị giác với thiết kế như một con rắn cuộn có khớp nối cao, các vảy được phủ men trong mờ màu nâu cam và nâu và các điểm nhấn bằng men trắng mệnh danh là thiết kế hiếm với số lượng chưa đến một trăm chiếc
Sự kết hợp liền mạch giữa lịch sử và phong cách đương đại vốn có trong bộ sưu tập Serpenti là hiện thân của tính thẩm mỹ của Bvlgari, củng cố vị thế của thương hiệu như một cái tên được kính trọng trong thế giới trang sức xa xỉ.
- Phong cách thanh lịch và cổ điển
Sokolov, một thương hiệu trang sức nổi tiếng của Nga, cũng đưa men vào nhiều thiết kế của mình nhưng theo hơi hướng thanh lịch và cổ điển hơn. Sokolov sử dụng men để trang trí cho các món đồ như nhẫn cưới, dây chuyền, và bông tai, với các chi tiết sắc nét.
Kỹ thuật tráng men Finift – di sản quý báu của Nga đã được Sokolov hồi sinh một cách tinh tế trong BST Russian Miracle. Những chiếc bông tai bạc 925 với ngọc trai tự nhiên, kết hợp với họa tiết Finift tạo nên một vẻ đẹp thanh lịch và quý phái.
- Phong cách lãng mạn và thiên nhiên
Nhà mốt Van Cleef & Arpels đã ứng dụng guilloche kết hợp với đá quý và kim cương trong bộ sưu tập Alhambra từ năm 2018, đánh dấu 50 năm ra mắt bộ sưu tập.
Họa tiết Alhambra của Van Cleef & Arpels là một trong những biểu tượng nổi bật của sự may mắn và mang trong mình một tầm nhìn tích cực về cuộc sống. Ở các phiên bản hiện đại, kỹ thuật tráng men được ứng dụng trên bề mặt vàng để tạo ra những màu sắc tươi mới như xanh lá, đỏ cam và đen huyền.
Sự kết hợp giữa kỹ thuật truyền thống và thiết kế tinh giản đại đã giúp Alhambra giữ vững vị trí biểu tượng trong làng trang sức cao cấp
Cẩm nang Thuật ngữ trang sức đang chờ bạn khám phá:
BÀI VIẾT LIÊN QUAN
Tourmaline là gì? Tính chất, tác dụng, ý nghĩa & 15 loại đá
Đá Spinel là gì? Sự hình thành, đặc tính, ý nghĩa, công dụng
High Jewelry là gì? Cách phân biệt & 10 Haute Joaillerie
Đá thạch anh hồng – Rose Quartz là gì? Ý nghĩa & Tác dụng
Bạc nguyên chất là gì? Phân biệt với 6 loại bạc phổ biến
Đá Aquamarine là gì? Ý nghĩa, công dụng, hợp cung mệnh nào?
Đá thạch anh là gì? Vì sao trang sức đá Quartz được ưa thích
Bạch kim là gì? Vì sao bạch kim khiến giới thượng lưu mê mẩn
THẢO LUẬN